گیربکس دستی یکی از اجزای مهم خودرو هاست که برای تغییر سرعت و چرخش مدور موتور از آن استفاده می‌شود. در‌واقع، گیربکس دستی به عنوان یک مجموعه از دنده‌ها و مکانیزم‌های مختلف عمل می‌کند که با تغییر سرعت دور موتور و انتقال آن به چرخ های خودرو، سرعت و نیروی لازم را برای حرکت خودرو فراهم می‌کند.عملکرد گیربکس دستی بر اساس نوع خودرو متفاوت است. در خودروهای دنده‌ای، گیربکس دستی شامل دنده‌های مختلفی بوده که با حرکت دسته گیربکس، دنده‌ها تغییر می‌کنند و باعث تغییر سرعت و نیروی خروجی محرک می‌شوند. در حالی که در خودروهای اتوماتیک، گیربکس عملکرد خود را به صورت خودکار انجام می‌دهد و نیازی به تغییر دستی دنده‌ها نیست. اگرچه گیربکس دستی باعث کاهش سرعت خودرو می‌شود، اما به علت بالا بودن نیروی خروجی و افزایش چرخش دور موتور، قدرت و کارایی خودرو را افزایش می‌دهد.
تفاوت گیربکس دستی با گیربکس خودرو اتوماتیک
تفاوت اصلی بین گیربکس دستی و گیربکس در خودروهای اتوماتیک در روش عملکرد آن‌ها است. در خودروهای دنده‌ای با گیربکس دستی، راننده باید دسته گیربکس را جابجا کند تا دنده‌های مختلفی را در نظر بگیرد و سرعت خودرو را تغییر دهد. این بدان معناست که راننده مسئول تغییر دنده‌ها و تنظیم سرعت خودرو است. اما در خودروهای اتوماتیک، عملکرد گیربکس به صورت خودکار انجام می‌شود و نیازی به تنظیم دستی دنده‌ها نیست. در‌واقع، سیستم الکترونیکی مبتنی بر حسگرها، فشار خودرو و سرعت محرک را می‌سنجد و براساس آن، به صورت خودکار دنده‌های مناسب را انتخاب می‌کند. به طور کلی، گیربکس دستی برای رانندگانی که دوست دارند کامل کنترل خودرو را در دست داشته باشند و تغییر دنده‌ها را به صورت دستی انجام دهند، مناسب بوده اما گیربکس در خودروهای اتوماتیک، برای رانندگانی که می‌خواهند به راحتی و بدون نیاز به تغییر دستی دنده‌ها، خودرو را برانند، مناسب است.
نشانه‌های خرابی گیربکس دستی
صدای عجیب یکی از نشانه‌های خرابی گیربکس دستی است، اگر صدایی غیر‌عادی از گیربکس دستی در هنگام حرکت، تعویض دنده یا تغییر سرعت شنیده می‌شود، این امر ممکن است نشان‌دهنده خرابی گیربکس دستی باشد. به‌علاوه واکنش نامناسب یکی دیگر از نشانه‌های خرابی گیربکس است در‌واقع اگر تغییر بسیاری در رفتار گیربکس دستی را مشاهده می‌کنید، مثل تغییر سخت دنده یا لرزش گیربکس هنگام تغییر دنده، این موارد نشان از خرابی گیربکس می‌دهد. در ادامه سایر موارد نشان‌دهنده خرابی گیربکس را بررسی می‌کنیم:
- دنده‌ها به صورت نامنظم تغییر می‌کنند: اگر دنده‌های گیربکس دستی به صورت نامنظم تغییر می‌کنند و شما قادر به پیدا کردن الگویی در تغییرات نیستید، این نیز می‌تواند نشانه خرابی گیربکس دستی باشد.
- سخت شدن در تغییر دادن دنده: اگر تغییر دادن دنده در گیربکس دستی بسیار سخت شده است، ممکن است مشکلی در مکانیزم گیربکس وجود داشته باشد.
- نوسان در سرعت انتقال: اگر شما در حال رانندگی هستید و احساس می‌کنید که سرعت گیربکس دستی نوسانات زیادی دارد، ممکن است گیربکس دستی شما به مشکل خورده باشد.
هنگام مشاهده هر یک از این موارد توصیه می‌شود هر چه سریعتر با مکانیک تماس بگیرید و خودرو خود را برای بررسی تحویل دهید.
تعویض دنده در گیربکس دستی
تعویض دنده در گیربکس دستی در‌واقع به معنای جابجایی دنده از یک حالت به حالت دیگر است. برای تعویض دنده، ابتدا باید کلاچ را فشار دهید و سپس دنده را به حالت مورد نظر منتقل کرده و کلاچ را رها کنید. برخی از خودروها با گیربکس دستی مجهز به دنده‌های شش سرعته هستند که به عنوان مثال می‌توان به خودروهای سواری مانند بی‌ام‌و سری ۳ اشاره کرد. توجه داشته باشید که برای جلوگیری از خراب شدن گیربکس، همیشه باید به منظور تعویض دنده، کلاچ را فشار دهید و دسته دنده را با دقت جابجا کنید. اگر بخواهیم به طور تخصصی بررسی کنیم باید بگوییم که در دنده‌های سبک و سنگین، وقتی راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، ارتباط محور یک (محرک) با پیشرانه قطع می‌شود. سپس با جابجایی دسته دنده، میل ماهک حرکت می‌کند و به همین ترتیب، ماهک دنده با فشار کشویی مربوط به دنده مورد نظر، نیرو را به دنده برنجی منتقل می‌کند. در زمانی بسیار کوتاه، سرعت دوران دنده برنجی و یاتاقان برابر می‌شود و سپس دندانه‌های کشویی دنده با یاتاقان چفت می‌شوند. نتیجتاً، محور سوم با سرعتی متناسب با دنده چرخش می‌کند.
دنده‌ی عقب، با ترکیب سه چرخ‌دنده، تشکیل شده است. در این دنده، یک چرخ‌دنده‌ی هرزگرد وجود دارد که وظیفه‌ی آن، تغییر جهت دوران دنده‌ی عقب است. این دنده همواره در خلاف جهت سایر دنده‌ها در حال چرخش بوده و به دلیل عدم وجود مکانیزم هماهنگ کننده، برای قرار دادن خودرو در حالت دنده‌ی عقب، خودرو باید به‌طور کامل متوقف شود. خودروی در حال حرکت را نمی‌توان در وضعیت دنده‌ی عقب قرار داد چرا‌که تنها باعث تولید صداهای ناهنجار و گوش‌خراش خواهد شد.
تعویض روغن گیربکس دستی
در طول زمان روغن گیربکس دستی آلوده می‌شود، در‌واقع، فرسایش دنده‌ها و یاتاقان باعث ایجاد ذرات فلزی بسیار ریزی در حد ذرات میکروسکوپی در روغن گیربکس می‌شود که سبب آلودگی و غلظت روغن گیربکس می‌گردد. این آلودگی باعث کندی در عملکرد و عدم راندمان بهینه گیربکس می‌شود. به همین جهت لازم است زمان مناسب تعویض روغن گیربکس دستی خودرو را بشناسید. طبق نظر کارشناسان، معمولاً هر 50 تا 100 هزار کیلومتر باید به تعویض روغن گیربکس دستی فکر کنید. با این حال، در صورتی که خودروی شما در شرایط سخت و دشواری استفاده شود، مثلاً در شرایط جاده‌های کوهستانی یا در ترافیک شهری فراوان برای مدت طولانی قرار بگیرید، زمان تعویض روغن گیربکس به هر 25 هزار کیلومتر نیز خواهد رسید. به همین دلیل، رانندگان تازه کار، کسانی که مدام در ترافیک گیر می‌کنند و رانندگانی که برای کاربردهای سنگین خودرو را می‌خرند، باید به طور ویژه به این نکته توجه کنند و زودتر از 50 تا 100 هزار کیلومتر اقدام به تعویض روغن گیربکس دستی کنند. همچنین، در صورتی تعویض دنده‌های خودرو بیش از حد عادی باشد، زمان تعویض روغن گیربکس نیز قبل از حالات معمول و طبیعی فرا خواهد رسید.
مزایای تعویض به موقع روغن گیربکس دستی
یک از مزایای تعویض به موقع روغن گیربکس دستی افزایش عمر مفید گیربکس بوده، در‌واقع تعویض به موقع روغن گیربکس دستی نه‌تنها باعث افزایش عمر مفید آن شده بلکه سبب بهبود کیفیت گیربکس نیز می‌شود. روغن پس از مدتی به دلیل فرسایش و آلودگی به عناصر شیمیایی، از خصوصیات مورد نیاز برای راندمان بهینه گیربکس می‌کاهد. مورد دیگر، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری است، تعویض به موقع روغن گیربکس دستی، باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود. در صورتی که روغن گیربکس دستی به مدت طولانی تغییر نکند، ممکن است آلودگی و فرسایش بیشتری رخ دهد و در نتیجه قطعات گیربکس آسیب دیده و باید تعمیر یا تعویض شوند. در ادانه سایر مزایای تعویض به موقع روغن گیربکس دستی را بیان می‌کنیم:
- افزایش راندمان خودرو: تعویض به موقع روغن گیربکس دستی باعث افزایش راندمان خودرو می‌شود. روغن پاک و تمیز بهترین شرایط را برای عملکرد بهینه گیربکس فراهم می‌کند که باعث افزایش قدرت و کارایی خودرو می‌شود.
- حفاظت از محیط زیست: تعویض به موقع روغن گیربکس دستی باعث حفاظت از محیط زیست می‌شود. استفاده از روغن پس از مدت طولانی، سبب آلودگی محیط زیست می‌شود که با تعویض به موقع روغن، می‌توان از آلودگی جلوگیری کرد.
از این‌رو به زمان تعویض روغن گیربکس دستی دقت کنید تا در بهبود کیفیت و کارایی خودرو تاثیرگذار باشد.
رخش دیتا اولین وب اپلیکیشن تخصصی تعمیرات و نگهداری خودرو دارای ویژگی های اعلام زمان سرویس دوره ای خودرو ، کارشناسی خودرو ، جستجو تعمیرگاه ، رزرو آنلاین تعمیرگاه خودرو برای انواع خدمات ، تعمیرات مکانیک خودرو ، تعمیرات برق خودرو ، تعویض روغنی و آپاراتی ، صافکاری و نقاشی خودرو ، تعمیرات موتور خودرو ، تعمیرات جلوبندی خودرو ، تعمیرات سرسیلندر خودرو ، تعمیرات گیربکس خودرو ، شارژ کولر خودرو ، تعمیرات ضبط خودرو ، تعمیرات لنت خودرو ، پنچرگیری و آپاراتی خودرو ، تعمیرات ایسیو خودرو ، تعمیرات باتری خودرو ، تست دیاگ خودرو و سایر خدمات می باشد.